موزیکستان

 

 

 

 

نام : سیاوش بیدگانی

نام اصلی : محمّدرضا شجریان

متولّد : ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد

وفات : ۱۷ مهر ۱۳۹۹ در تهران

ملیّت : ایرانی

حوزه فعّالیّت : خواننده، آهنگ ساز، موسیقی دان، قاری و خوشنویس 

سبک : موسیقی اصیل ایرانی و سنّتی

 

 

 

محمّدرضا شجریان زاده ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقی‌دان و خوانندهٔ سبک اصیل ایرانی بود.

وی همچنین خوش‌نویس در خطِ نستعلیق،رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیان‌گذار گروه شهناز و آفریننده چند ساز موسیقی بود.

او در قرائت قرآن نیز فعّالیّت داشت و دعای ربنا، نامدارترین تلاوت قرآنیِ او بود.

شجریان در میان دوستداران خود با عنوان (استاد آواز ایران) و (خسرو آواز ایران) نیز شناخته می‌شود.

برخی او را مهم‌ترین چهرهٔ موسیقی سنّتی ایران و یکی از نمادهای مهم فرهنگ و موسیقی ایران‌زمین می‌دانند.

شجریان از آوازه‌ای بین‌المللی نیز برخوردار بود.

 

--»خانواده وی«--

 

وی در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد، مادرش افسر شاهوردیانی و پدرش مهدی شجریان بود که قاری قرآن بود.

شجریان در سن پنج سالگی قرائت قرآن را زیر نظر پدر آغاز کرد و در سال ۱۳۳۱، برای نخستین بار، صدای تلاوت قرآن او از رادیو خراسان پخش شد.

 

پدر شجریان به دلیل عقاید مذهبی با فعّالیّت های هنری محمّدرضا مخالفت می کرد به همین دلیل او فعّالیّت خود را با نام مستعار سیاوش بیدگانی ادامه می داد، تا اینکه پدر اجازه استفاده از نام اصلی اش را داد.

 

محمّدرضا شجریان در سال ۱۳۴۰ و در بیست و یک سالگی با خانم فرخنده گل افشان ازدواج کرد.

خانم گل افشان هم مثل خود شجریان معلّم دبستان بود و هر دوی آن ها در شهر قوچان تدریس می کردند و در همین شهر هم پای سفره عقد نشستند.

شجریان آواز می خواند و ساز می ساخت و به باغبانی علاقه داشت و خانم گل افشان، به گلسازی می پرداخت.

پس از دو سال، فرزانه اوّلین فرزند محمّدرضا شجریان متولّد شد، دوّمین فرزند هم به نام افسانه در سال ۱۳۴۴ به دنیا آمد.

مژگان سوّمین فرزند این خانواده هنرمند در سال ۱۳۴۸ به دنیا آمد و آخرین فرزند محمّدرضا شجریان و فرخنده گل افشان هم همایون بود که روز ۳۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۴ به دنیا آمد، این زوج در سال ۱۳۷۰ از هم جدا شدند.

شجریان در سال ۱۳۷۰ در ۵۳ سالگی با دختر ۲۶ ساله بنام کتایون خوانساری ازدواج کرد که حاصل آن تولّد پسری بنام رایان در سال ۱۳۷۶ در کشور کانادا بود.

کتایون خوانساری خود در سال ۱۳۴۴ در تهران به دنیا آمد و پدرش از بنیانگذاران هنر گرافیک در ایران بود.

 

--»فرزندان استاد«--

 

فرزانه فرزند اوّل محمّدرضا شجریان متولّد ۱۳۴۲ است.

از فرزانه شجریان که با اسم راحله شجریان هم شناخته شده است، اطّلاعات خاصّی در دست نیست و همچنین عکس خاصّی که واقعاً مربوط به فرزانه شجریان باشد منتشر نشده است.

فرزند دوّم محمّدرضا شجریان، افسانه با پرویز مشکاتیان (آهنگساز و سنتورنواز برجسته موسیقی ایران) ازدواج کرد، ثمره ازدواج پرویز مشکاتیان با افسانه دو فرزند به نام های آوا و آیین است.

مژگان شجریان فرزند سوّم استاد در رشته نقّاشی مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد ارتباط تصویری (گرافیک) دارد، همسر او محمّدعلی رفیعی (مدیر برگزاری کنسرت های شجریان پدر و پسر) است و ثمره ازدواجشان سه فرزند؛ دخترشان مهر که پیانو می نوازد و پسرانی دو قلو به نام های سام و سپهر است.

همایون فرزند آخر همسر اوّل شجریان است، از سال ۱۳۷۰ پدر و گروه آوا را در کنسرت های مختلف در سراسر جهان با تنبک همراهی و از سال ۱۳۷۸ به بعد در صحنه کنسرت ها با پدر همخوانی کرد، همایون با گیتا خوانساری ازدواج کرد و ثمره این ازدواج دختری به نام یاسمین است.

از فرزندان محمّدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعّالیّت دارند.

 

--»تحصیلات و موسیقی«--

 

در سال ۱۳۳۸ وقتی ۱۹ ساله بود با یک معلّم موسیقی آشنا شد و بعد از فارغ التحصیلی از دانش سرای عالی با سنتور آشنا و شروع به یادگیری این ساز نزد استاد جلال اخباری کرد.

شجریان پس از دریافت دیپلم دانش سرای عالی، به استخدام آموزش و پرورش درآمد و به تدریس مشغول شد و تا سال ۱۳۴۷ دبیر آموزش و پرورش در رادکان خراسان رضوی بود، سپس به وزارت منابع طبیعی منتقل شد.

  

--»آموزش موسیقی و خوشنویسی«--

 

او در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و با احمد عبادی آشنا شد و همچنین در کلاس اسماعیل مهرتاش شرکت نمود.

در همین سال برای آموختن خوشنویسی در انجمن خوشنویسان نزد ابراهیم بوذری رفت.

شجریان از سال ۱۳۴۷، خوشنویسی را نزد حسن میرخانی ادامه داد، وی در سال ۱۳۴۹ درجه ممتاز را در خوشنویسی به دست آورد.

سال ۱۳۵۰ وقتی ۳۱ ساله بود زیر نظر فرامرز پایور استاد موسیقی شروع به یادگیری سنتور و ردیف های آوازی کرد و همزمان زیر نظر چند استاد دیگر شیوه های تصنیف خوانی را گذارند.

 

--»اوّلین اجراء«--

در سال ۱۳۵۴ وقتی ۳۵ ساله بود در جشن هنر شیراز با یک گروه موسیقی اجرای زنده داشت و در سال ۵۴ در ۳۷ سالگی در تلاوت قرآن کشوری اوّل شد.

در اسفند ۵۷ شرکت موسیقی دل آواز را بنیانگذاری کرد.

 

--»بعد از انقلاب«--

 

با شروع انقلاب فعّالیّت او نیز مثل سایر هنرمندان دستخوش تغییر شد و در یکی دو سال اوّل چند آهنگ انقلابی و میهنی با شهرام ناظری و لطفی داشت.

سپس بیشتر وقت خود را صرف تدریس موسیقی کرد.

 

--»ربنای استاد«--

در سال ۱۳۵۸ وقتی ۳۹ ساله بود برخی از آیات قرآن را صرفاً برای تمرین هنرجویان خود خواند، امّا این دعا به مدت ۳۰ سال تا قبل از ممنوع الصدایی او در رادیو و تلویزیون در ماه رمضان پخش شد.

این اثر را سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر ملّی ثبت کرده است.

 

--»ابداء ساز«--

 

محمّدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است.

وی در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد.

برخی از این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و …

تولید سازهای ابداعی به دست شجریان با انتقاد زیادی مواجه شد و در نشستی با حضور کارشناسانی همچون: جلال ذوالفنون، جمال سماواتی، حسین علیزاده، داریوش طلایی و … مورد نقد قرار گرفت.

 

--»کنسرت های جهانی«--

 

 

--»حوادث سال ۸۸ و ممنوعیّت«--

در پی حوادث سال ۸۸ شجریان با یک نامه انتقادی به ضرغامی رئیس صدا و سیما استفاده از سروده های انقلابی بخصوص سرود ایران، ای سرای امید را غیر شرعی خواند و خواستار توقف پخش این آثارش شد.

مدّتی بعد آهنگ زبان آتش را خواند که بعد از آن پخش دعای ربنا او نیز در صدا و سیما ممنوع شد و از اجرای کنسرت های او در ایران جلوگیری گردید.

 

--»افتخارات جهانی«--

سایت انجمن آسیا وی را پرآوازه ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهم ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملّی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده است.

استاد علاوه بری جایزه پیکاسو در سال ۸۷، دیپلم افتخار و نشان موتزارت را از سازمان یونسکو گرفته است، او همچنین سال ۹۳ نشان شوالیه ملّی لیاقت را از فرانسه گرفت و در سال ۸۹ جایزه بیتا را از آن خود کرد.

محمّدرضا شجریان ۲ سال به خاطر آلبوم های فریاد و بی تو به سر نمی شود، نامزد جایزه گرمی شد.

جایزه گرمی معتبرترین جایزه موسیقی در آمریکا است که هرساله ۵ آلبوم موسیقی از بخش موسیقی کلاسیک برای نامزدی این جایزه معرفی می شوند.

--»خواننده تیتراژ فیلم«--

شجریان در چند فیلم به عنوان خواننده تیتراژ حضور داشته است که می توان به فیلم های دلشدگان در سال ۱۳۷۰، فیلم ابجد در سال ۱۳۸۱ و فیلم زمستان است در سال ۱۳۸۴ اشاره کرد.

 

--»شاگردان استاد شجریان«--

محمّدرضا شجریان در زمینه آواز شاگردان بسیاری را تعلیم داده است که برخی از معروف ترین آن ها عبارت اند از:

معصومه مهرعلی، حسام الدین سراج، مظفر شفیعی، قاسم رفعتی، همایون شجریان، ایرج بسطامی، علی رستمیان، محسن کرامتی، علی جهاندار، شهرام ناظری، حمیدرضا نوربخش و سینا سرلک.

 

--»خیابانی به نام استاد«--

 

در فروردین ۱۳۹۸ اعضای شورای شهر تهران با پیشنهاد نامگذاری یک خیابان به نام محمّدرضا شجریان موافقت کردند.

در این جلسه، تغیر نام بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه ۲ تهران به نام محمّدرضا شجریان به تصویب رسید.

این اتّفاق هرگز رخ نداد.

 

--»درگذشت«--

 

در نوروز ۹۵ با انتشار یک کلیپ دردناک از وضعیت ظاهری برآشفته و غیر معمول خود خبر از یک مهمان قدیمی ۱۵ ساله داد که بعدها مشخص شد استاد به سرطان کلیه مبتلا شده است.

شجریان در روز یکشنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹، به دلیل افت سطح هوشیاری در حدّ نزدیک به کمای مطلق به بخش مراقبت های ویژه در بیمارستان جم تهران منتقل شد و عاقبت بعدازظهر هفدهم مهرماه ۹۹، ۱۷ روز پس از ۸۰ ساله شدن، دار فانی را وداع گفت.

 

روحش شاد و یادش گرامی./

 

--»توجّه«--

 

این آرشیو به همّت عوامل سایت موزیکستان و با زحمات بی بدیل مدیریت سایت تهیّه و برای دانلود خدمت شما عزیزان عرضه گردیده از کپی برداری بدون ذکر منبع جداً خودداری فرمایید.